De warmtebron die een warmtepompsysteem gebruikt zal van invloed zijn op de elektriciteitskosten. Over het algemeen verbruikt een lucht/water-warmtepomp meer stroom dan een grond/water- of water/water-warmtepomp. Dat komt doordat de bodem en water het hele jaar door een relatief constante warmte afgeven. De temperatuur van de omgevingslucht schommelt meer. Daarom heeft een lucht/water-warmtepomp meer energie nodig om voldoende warmte op te wekken, zeker in de wintermaanden. Daartegenover staat dat je een lucht/water-warmtepomp haast overal kunt installeren, je geen vergunningen nodig hebt en ze goedkoper is om aan te kopen en plaatsen. Om de warmte uit de lucht te halen, hoef je namelijk niet te boren of graven.
Het stroomverbruik van een warmtepomp: bepalende factoren, berekening & tips
Offerte aanvragen
Een warmtepomp werkt volgens het principe van een koelcircuit: de warmte die het systeem uit de omgeving haalt, wordt verhoogd tot de gewenste temperatuur. Daarvoor is een compressor nodig. Zulke compressoren zijn efficiënt en fluisterstil, en werken doorgaans op elektriciteit. Hieronder leggen we uit hoeveel stroom een warmtepomp verbruikt, welke factoren het stroomverbruik beïnvloeden en hoe je het makkelijk berekent.
Verschillende factoren beïnvloeden het stroomverbruik van een warmtepomp
Afhankelijk van de warmtebron heeft een warmtepomp ongeveer 20 tot 25 procent elektriciteit nodig als aandrijfenergie om warmte te halen uit water, de lucht of de bodem. Dat betekent dat er ongeveer 2 kilowattuur (kWh) stroom nodig is om 10 kilowattuur bruikbare warmte te produceren. Het jaarlijkse verbruik van een warmtepomp hangt af van verschillende factoren. De belangrijkste zijn:
- Het type warmtepomp
- De seizoensprestatiefactor
- De warmtebehoefte
De seizoensprestatiefactor (SPF) is nodig om het stroomverbruik van een warmtepomp grosso modo te berekenen. Hoe verhoudt de opgewekte energie zich tot de verbruikte stroom? Daar gaat het eigenlijk om. Een voorbeeld: met een seizoensprestatiefactor van vier produceert de warmtepomp 4 kWh thermische energie uit 1 kWh elektriciteit. Dus: hoe hoger de SPF, hoe efficiënter en zuiniger de warmtepomp.
Hou er rekening mee dat de berekende seizoensprestatiefactor een theoretische waarde is. De berekening is gebaseerd op standaardwaarden, zoals kamertemperatuur, warmwaterverbruik, klimaatzones en ventilatiegewoontes. In de praktijk kan de SPF afwijken van de theoretisch berekende waarde.
Naast de seizoensprestatiefactor zie je soms ook de prestatiecoëfficiënt (COP) van de warmtepomp staan. Die geeft ook een beeld van de verhouding tussen de opgewekte en verbruikte energie. De COP geldt wel maar voor een welbepaald moment, bijvoorbeeld voor een omgevingstemperatuur van 15 graden Celsius en een aanvoertemperatuur van 35 graden Celsius. Het is dus letterlijk een momentopname.
Naast de seizoensprestatiefactor en de warmtebron bepaalt de warmtebehoefte mee hoeveel stroom een warmtepomp verbruikt. Hoeveel warmte nodig is, hangt af van het individuele gedrag van de gebruikers van het gebouw en de energetische toestand van het pand. De warmtebehoefte is bijvoorbeeld groter in nog niet gerenoveerde oudere gebouwen dan in goed geïsoleerde nieuwe(re) gebouwen. Tot slot speelt het ook een rol of de warmtepomp alleen wordt gebruikt voor verwarming of ook voor warm water voor huishoudelijk gebruik. We kunnen dus niet zomaar alles over dezelfde kam scheren.
Het stroomverbruik van een warmtepomp berekenen
Om het stroomverbruik van een warmtepomp te berekenen, hebben we drie variabelen nodig: het thermische vermogen, de seizoensprestatiefactor en het aantal uren dat er verwarmd wordt. Voor de berekening hanteren we deze formule:
Stroomverbruik van de warmtepomp = thermisch vermogen / SPF x bedrijfsuren
Een voorbeeld: als een grond/water-warmtepomp van 10 kilowatt en met een SPF van 4,0 in totaal 2000 uren per jaar draait, heeft die daarvoor 5000 kilowattuur (kWh) stroom nodig (10 / 4,0 x 2000 = 5000 kWh).
Wie de jaarlijkse elektriciteitskosten wil berekenen, kan de uitkomst vermenigvuldigen met de prijs per kilowattuur:
Elektriciteitskosten van de warmtepomp = stroomverbruik x kosten per kWh
Druk de kosten met elektriciteit voor een warmtepomp
De speciale tarieven laten het stroomverbruik van je warmtepomp niet dalen, maar kunnen je kosten wel helpen te drukken. Dat komt doordat energieleveranciers de stroomtoevoer op piekmomenten tijdelijk mogen afsluiten, voor een beter afnamebeheer. Daartegenover staat dat de tarieven voor warmtepompen lager zijn. Maar om in aanmerking te komen voor die tarieven, moet je een aparte elektriciteitsmeter laten plaatsen. Zo kan je huishoudelijke verbruik en het verbruik door de warmtepomp apart worden gefactureerd.
Elektriciteit voor warmtepompen heeft dezelfde eigenschappen en kwaliteit als traditionele elektriciteit. Voor wie een warmtepomp heeft, zijn maar twee zaken van belang: de kosten en de oorsprong van de elektriciteit. Meerdere energieleveranciers bieden tegenwoordig specifieke tariefformules voor warmtepompen aan. Sommige hanteren ook tarieven voor groene stroom. Het is altijd een goed idee om de tarieven te vergelijken voor je een contract afsluit. Zodra je het beste warmtepomptarief voor jouw situatie hebt gevonden, kun je van tarief veranderen – na een eventuele opzegperiode uiteraard. Dit gebeurt allemaal op exact dezelfde manier als voor traditionele elektriciteit.
Wat betekent de onderbrekingstijd voor warmtepompen?
Wanneer energiebedrijven de installatie loskoppelen van het net, noemen we dit de onderbrekingstijd van de warmtepomp. Een elektrisch aangedreven warmtepompsysteem kan op dat moment niet werken. Met buffervaten kun je er wel voor zorgen dat je nog steeds warm water hebt en kunt verwarmen. Hou daar bij de planning dan ook rekening mee. Omdat de warmtepomp tijdens de onderbrekingstijd niet alleen moet verwarmen maar ook de opslagunit moet opladen, heeft die daar een groter vermogen voor nodig. Dat kan allemaal worden berekend door de onderbrekingstijd in aanmerking te nemen.
Onderbrekingsactor = 24 uur / (24 uur - som van alle blokkeertijd op een dag)
Een voorbeeld: als het energiebedrijf de stroomtoevoer voor warmtepompen drie keer twee uur lang onderbreekt, moet het vermogen een derde hoger zijn (24 / 24 - 6 = 1,3).
Het aantal onderbrekingen en de duur ervan is bij wet geregeld. Per dag zijn maximaal drie onderbrekingstijden van elk twee uur toegelaten.
Je hebt het stroomverbruik van een warmtepomp mee in de hand
Een groot deel van de energie die een gezin verbruikt, gaat naar de verwarming en het warm water. Gezinnen die een oude cv-ketel vervangen door een warmtepomp of een hybride systeem, kunnen hun energiebehoefte met 30 procent terugdringen. Als ze niet alleen hun verwarmingsinstallatie vernieuwen maar nog extra maatregelen nemen, zoals waterzijdig inregelen of thermostaten vervangen, kunnen ze nog meer besparen. Om het stroomverbruik zo laag mogelijk te houden, moeten de radiatoren ook afgestemd zijn op de verwarmingsinstallatie. De beste manier om een warmtepomp energiezuinig te laten draaien, is ze combineren met een paneelverwarmingsinstallatie.
Kan ik een warmtepomp combineren met vloerverwarming?
Vloerverwarming geeft haar warmte aan de ruimte af via stralingswarmte. Zo wordt de thermische energie gelijkmatig verspreid over een grote oppervlakte en pas vrijgegeven als die in aanraking komt met vaste voorwerpen zoals wanden of personen. Dankzij de grote oppervlakte werkt vloerverwarming met aanvoertemperaturen van ongeveer 35 graden Celsius.
Ter vergelijking, een radiator heeft temperaturen tot 70 graden Celsius nodig. Aangezien een warmtepompsysteem efficiënter werkt naarmate het verschil tussen de warmtebron en de aanvoertemperatuur van het verwarmingssysteem afneemt, is vloerverwarming niet alleen mogelijk maar wordt ze zelfs aangeraden. Bij de combinatie rendeert een warmtepomp namelijk het meest. Warmtepompen in bivalente systemen of hybride warmtepompen worden aangeraden voor radiatorsystemen met hogere temperaturen en voor oudere gebouwen. Meer informatie hierover vind je in de hoofdstukken over warmtepompen en warmtepompen in nieuwbouw en oudere gebouwen.
Zelf elektriciteit opwekken voor je warmtepomp
Heb je zonnepanelen op je dak liggen? Dan kun je de stroom die je zelf opwekt natuurlijk ook gebruiken voor je warmtepomp. Fotovoltaïsche zonnepanelen zetten het gratis beschikbare zonlicht om in elektriciteit. Met een thuisbatterij kun je die ook opslaan en gebruiken op momenten dat de zon niet schijnt. Wie zelf opgewekte energie gebruikt, wordt dus minder afhankelijk van een energieleverancier. Een correcte afstemming en configuratie is hierbij cruciaal. Meer informatie hierover lees je in Zonnepanelen. In onderstaand filmpje zie je hoe goed een warmtepomp, zonnepanelen en een thuisbatterij samenwerken en het hele systeem efficiënter maken:
